به گزارش خبرنگار مهر، بر اساس اعلام دکتر حسین توکلی مشاور عالی سازمان سنجش آموزش کشور در آزمون سراسری سال ۹۳ تعداد یک میلیون و ۳۱ هزار و ۳۲۲ نفر ثبت نام کردند که از این تعداد ۵۹.۰۴ درصد داوطلبان را زنان و ۴۰.۹۶ درصد داوطلبان را مردان تشکیل دادند.

به گفته دکتر توکلی آمار ثبت نام کنندگان نسبت به سال ۹۲ تعداد ۵۲ هزار و ۲۴۹ نفر کمتر شده بود. این تعداد نسبت به سال ۹۱ ، تعداد ۳۴ هزار و ۹۵۲ نفر، نسبت به سال ۹۰ ، تعداد ۱۰۱ هزار و ۶۵۸ نفر و نسبت به سال ۸۹ ، تعداد ۲۵۵ هزار و ۴۹۱ نفر کمتر است.

بر اساس آماری که از سوی مرکز آمار ایران منتشر شده است، مجموع دانش آموزان دختر و پسر که در دوره متوسطه در سال تحصیلی ۸۸ – ۸۷ تحصیل می کرده اند و به نوعی ورودی سال ۸۹ دانشگاه ها محسوب می شدند، ۳ میلیون و ۵۱۰ هزار و ۱۸۰ دانش آموز بوده است. در همین سال تعداد یک میلیون و ۲۸۶ هزار و ۸۱۳ متقاضی کنکور سراسری ۸۹ بوده اند. البته در آمار متقاضیان کنکور همه افراد از میان دانش آموزان نیستند و افراد دیگری هم شرکت می کنند.

به همین ترتیب در سال تحصیلی ۸۹ – ۸۸ نیز تعداد ۳ میلیون و ۲۵۹ هزار و ۶۵۹ دانش آموز تحصیل می کردند که نسبت به سال قبل از آن حدود ۳۰۰ هزار نفر کاهش نشان می دهد در این سال هم تعداد متقاضیان کنکور سراسری به یک میلیون و ۱۳۲ هزار و ۹۸۰ نفر کاهش می یابد.

با توجه به آمار کاهشی که وجود دارد می بینیم که در سال تحصیلی ۹۰ – ۸۹ نیز تعداد ۳ میلیون و ۳۸ هزار و ۸۴۷ دانش آموز تحصیل می کردند و در این سال هم تعداد متقاضیان کنکور سراسری یک میلیون و ۶۶ هزار و ۲۷۴ نفر است .

در سال تحصیلی ۹۱ – ۹۰ نیز تعداد دانش آموزان به  ۲ میلیون و ۹۵۷ هزار و ۳۲۸ دانش آموز کاهش می یابد و به همین ترتیب تعداد متقاضیان کنکور سراسری نیز به یک میلیون و ۸۳ هزار و ۵۷۱ نفر کاهش می یابد و با وجود اینکه در سال تحصیلی ۹۲ – ۹۱ به دلیل تغییر نظام آموزشی تعداد دانش آموزان در یک تغییر قابل توجه به ۳ میلیون و ۲۷۸ هزار و ۳۶ نفر می رسد اما در این سال همچنان با روند کاهشی در میان متقاضیان کنکور مواجهیم که در این سال تعداد یک میلیون و ۳۱ هزار و ۳۲۲ نفر متقاضی کنکور شدند.

این روند کاهشی یادآوری می کند که یکی از عوامل کاهش تعداد متقاضیان کنکور سراسری و آموزش عالی، کاهش تعداد دانش آموزان مقطع متوسط است که عمده متقاضیان کنکور را تشکیل می دهند.

اما با وجود متوسط رشد ۱.۲۹ درصدی جمعیت کشور در سال های ۸۵ تا ۹۰ می بینیم که تعداد دانشجویان کشور با احتساب مراکز آموزش عالی دولتی و دانشگاه آزاد بدون پیام نور و غیرانتفاعی ها در سال های ۸۹ تا ۹۱ از تعداد ۲ میلیون و ۷۸ هزار و ۷۱۸ نفر در سال ۸۹ به تعداد دو میلیون و ۲۵۶ و ۶۰۲ نفر در سال ۹۰ افزایش یافته و این تعداد به دو میلیون و ۲۹۹ هزار و ۸۵۸ در سال ۹۱ افزایش یافته است.

در واقع با وجود این کاهش همچنان روند تقاضا برای ورود به آموزش عالی وجود دارد و در مقابل نیز آموزش عالی توانسته با افزایش ظرفیت به بخش عمده ای از تقاضاها پاسخ دهد تا جایی که در برخی از رشته ها، پذیرش بدون آزمون و تنها بر اساس سوابق تحصیلی امکان پذیر شده است. در گروه ریاضی و فنی در سه سال اخیر تعداد متقاضیان با تعداد صندلی های دانشگاهها برابر یا کمتر بوده است.

صف پشت کنکور در ورودی های دیگر آموزش عالی

اما اتفاق دیگری نیز در آموزش عالی رخ داده است که نیازمند بررسی هر چه بیشتر از سوی متخصصان امر است. کاهش صف ورود به دانشگاه ها به معنی تعادل در بازار آموزش عالی نیست و صف در ورودی های دیگر تشکیل شده است !

برخی دلایل رشد متقاضیان در تحصیلات تکمیلی

بر اساس آمار موجود از میان شرکت کنندگان در آزمون های تحصیلات تکمیلی ارشد و دکتری، تراکم به آن نقطه رسیده است و با توجه به وضعیت اشتغال و کمبود فرصت های شغلی برای حوزه های کارشناسی، متقاضیان ترجیح می دهند در مقاطع تکمیلی تحصیل کنند تا شاید شرایط بهتری پیدا کنند.

البته عوامل دیگری هم در رشد متقاضیان تحصیلات تکمیلی دخیل است که از آن جمله می توان به کاربردی نبودن بسیاری از رشته های دانشگاهی، نبودن پایه های تحقیقاتی قوی و استفاده درست از دانشجویان مقاطق کارشناسی در فعالیت های آموزشی و پژوهشی و از همه مهم تر نبود شغل متناسب با رشته تحصیلی اشاره کرد.

بر اساس آمار موجود تعداد داوطلبان کنکور کارشناسی ارشد سال های ۸۹ تا ۹۲ با رشد بالایی مواجه شده است به طوری که تعداد داوطلبان در کنکور کارشناسی ارشد در سال ۹۰ تعداد ۸۷۱ هزار داوطلب بود که این تعداد در سال ۹۱ به ۹۳۰ هزار نفر، در سال ۹۲ به ۸۹۶ هزار نفر و در سال ۹۳ به ۹۵۰ هزار و ۹۴۳ نفر رسید. در واقع داوطلبان دوره های ارشد در حال رکورد زنی یک میلیون نفری صف کنکوری هستند.

همچنین تعداد داوطلبان کنکور دکتری که در سه دوره اخیر به صورت نیمه متمرکز از سوی سازمان سنجش برگزار می شود، به صورت چشمگیری افزایش یافته است. آمار نشان می دهد که تعداد داوطلبان دکتری در سال ۹۰ تعداد ۱۳۱ هزار و ۱۴۷ داوطلب، در سال ۱۳۹۱، تعداد ۱۷۸ هزار و ۴۵۳ داوطلب، در سال ۱۳۹۲ تعداد ۲۱۷ هزار و ۸۶۶ داوطلب و در آزمون دوره دکتری نیمه متمکرکز سال ۱۳۹۳ تعداد ۲۴۰ هزار و ۳۶۱ نفر متقاضی شدند.

در واقع آمار دو برابر شدن تعداد متقاضیان از سال ۹۰ تا ۹۳ نشان می دهد که افرادی که در مدت دو سال دوره کارشناسی ارشد خود را گذراندند، حال متقاضی ورود به دکتری هستند و تقریبا بخش عمده ای از افراد بلافاصله پس از تحصیل در دوره ارشد متقاضی دکتری هستند که این مسئله نیاز به بررسی دارد که آیا شرایط کاری و اشتغال این افراد آنها را به این موضوع سوق می دهد و یا واقعا دغدغه علم و دانش و تحصیلات بالاتر آنها را به این سو کشانده است.

موضوع مهمی که باید در اینجا مورد توجه سیاستگذاران امر آموزش عالی قرار گیرد این است که استفاده از این پتانسیل در حوزه های کارشناسی ارشد و دکتری به شکوفایی هرچه بهتر علم و دانش در کشور می انجامد. بخش عمده ای از این توانمندی می تواند در مسیر کارآفرینی، پژوهش و همچنین رشد علمی از طریق مقالات علمی قرار گیرد.

با توجه به اینکه هزینه تحصیل هر دانشجو در سطح کارشناسی از میزان یک میلیون و ۵۰۰ هزار تومان تا ۲ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان متغیر است و بخش عمده ای از دانشجویان در مقاطع کارشناسی تحصیل می کنند، هزینه بسیار زیادی برای بخش آموزش عالی صرف می شود که استفاده از توان این دانشجویان در رشد علمی کشور می تواند بخشی از این هزینه ها را پوشش دهد.

نکته مورد توجه این است که مسئولان امر می توانند با توجه به این آمار بر این نکته دقت کنند که کاهش جمعیت کشور، کاهش ورودی دانشگاه ها را به دنبال خواهد داشت اما هرم سنی افراد را در تحصیلات تکمیلی افزایش می دهد و بخش عمده ای از متقاضیان تحصیل تکمیلی با توجه به ظرفیت محدود دانشگاه ها در این بخش، پشت درهای بسته باقی می مانند.