از بین ۱۵ رشته‌ای که نامشان در فهرست رشته‌های واگذارشده به وزارت بهداشت قرار دارد، تنها واگذاری روانشناسی بالینی مخالفت‌هایی در پی داشت.

در روزهای گذشته، برخی خبرگزاری‌ها خبر از واگذاری رشته روانشناسی بالینی به وزارت بهداشت به نقل از قائم‌مقام معاونت آموزشی دادند.

به گزارش مهر، دکتر حمید اکبری گفت: پیش از این حدود ۲۴ رشته مشترک میان وزارت علوم و وزارت بهداشت وجود داشت که مسئولیت آنها محل اختلاف بود.

وی گفت: وزیر بهداشت پیشنهاد داده بود که انجام کلیه امور مربوط به آموزش گرایش های مرتبط با سلامت رشته مقاطع تحصیلی مختلف به صورت متمرکز در وزارت بهداشت صورت گیرد که رئیس جمهور آن را تأیید و ابلاغ کرد.

وی افزود: از جمله این رشته‌ها روانشناسی بالینی بود که این اتفاق افتاد و به وزارت بهداشت واگذار شد.

اعتراض اساتید دانشگاهی و انجمن مشاوره ایران

به دنبال انتشار این خبر، اساتید روانشناسی در اعتراض به انتقال رشته روانشناسی بالینی از وزارت علوم، تحقیقات و فناوری به وزارت بهداشت درمان پزشکی کمپینی تشکیل دادند.

به گزارش مهر، این اساتید معتقدند بر اساس برخی از دلایل نباید رشته روانشناسی بالینی به وزارت بهداشت منتقل شود. به گفته آنها امکانات هیات علمی، آزمایشگاه‌ها و فضای لازم برای این رشته در وزارت علوم بیش از وزارت بهداشت فراهم شده است.

وظیفه اصلی فارغ‌التحصیلان رشته روانشناسی بالینی صرفاً درمان نیست، آنها در کنار فعالیت درمانی، فعالیت آموزشی، پژوهشی بر روی پیشگیری سطح اول نیز تمرکز دارند که با ارائه خدمات مراکز خدمات مشاوره، می‌توانند کمک بسیار زیادی برای پیشگیری سطح اول داشته باشند.

همچنین معتقدند، محتوای درسی روانشناسی بالینی در کارشناسی ارشد و دکتری کمتر رنگ بوی پزشکی دارد و عمدتاً در چارچوب علوم انسانی بوده، چون موضوع آن انسان است و به انسان باید از این زوایه توجه شود تا نگاه زیست‌پزشکی که در وزارت بهداشت وجود دارد.

بر همین اساس اساتید روانشناسی نسبت به این مسأله موضع‌گیری کرده و کمپین اعتراضی را نیز در این زمینه راه‌اندازی کردند.

همچنین رئیس انجمن مشاوره ایران طی نامه‌ای به رئیس جمهور اعتراض خود را نسبت به واگذاری رشته روانشناسی بالینی به وزارت بهداشت اعلام کرد.

به گزارش مهر، رئیس انجمن مشاوره ایران در واکنش به تصمیم اخیر رئیس جمهور مبنی بر واگذاری برخی رشته‌های مرتبط با سلامت مانند روانشناسی بالینی به وزارت بهداشت نامه اعتراضی به رئیس جمهور نوشت.

ارائه توضیحات از سوی وزارت بهداشت در مورد واگذاری رشته های وزارت علوم

در پی اعتراضات صورت‌گرفته، قائم مقام معاون آموزشی وزارت بهداشت توضیحاتی مبنی بر این که واگذاری رشته‌های مرتبط با سلامت به وزارت بهداشت، پس از انجام کار کارشناسی و هماهنگی‌های لازم با وزارت علوم، تحقیقات و فناوری صورت خواهد گرفت، ارائه کرد.

به گزارش مهر، حمید اکبری با اشاره به اطلاع‌رسانی ناقص و نادرست برخی از رسانه‌ها در روزهای اخیر در رابطه با دستور ریاست جمهوری مبنی بر واگذاری مسئولیت ارائه رشته‌های مرتبط با حوزه سلامت به وزارت بهداشت گفت: مسلما تصمیم‌گیری در خصوص اسامی رشته‌هایی که مرتبط با حوزه سلامت هستند و چگونگی اجرای این موضوع پس از کار کارشناسی لازم که با حضور مدیران و کارشناسان وزارتخانه‌های علوم، تحقیقات و فناوری و بهداشت، درمان و آموزش پزشکی صورت خواهد گرفت به عمل می‌آید.

وی گفت: بدیهی است شرط اصلی انتقال رشته‌ها، وجود امکانات و بستر بالینی لازم در وزارت بهداشت برای تربیت دانشجویان است.

اکبری با اشاره به اخبار درج‌شده در برخی از رسانه‌ها که از اسامی برخی رشته‌ها جهت انتقال و جابجایی بین وزارتین نام برده‌اند، ادامه داد: رشته‌های اعلام شده صرفا گمانه‌زنی رسانه‌ها است.

قائم مقام معاون آموزشی وزارت بهداشت گفت: با توجه به شرایط خاص رشته‌های مرتبط با حوزه سلامت و نیاز به آموزش دانشجویان این رشته ها در فیلدهای بالینی که بعضاً امکانات آن در مراکز بهداشتی و درمانی وزارت بهداشت وجود دارد، این تصمیم اتخاذ شده و یقیناً تنها هدف این تصمیم بهبود شرایط آموزشی و ارتقای سطح مهارتی دانش‌آموختگان برخی رشته‌ها در کشور است.

اکبری به دانش‌آموختگان و دانشجویان این رشته‌ها توصیه کرد که بدون هیچ‌گونه نگرانی و دغدغه به فعالیت و تحصیل خود ادامه داده و مطمئن باشند چنان‌چه در این خصوص تصمیمی اتخاذ شود در راستای ارتقای سطح علمی برخی رشته‌ها و برخورداری جامعه از خدمات مطلوب‌تر دانش‌آموختگان رشته‌های مرتبط با حوزه سلامت خواهد بود.

اعلام مخالفت وزیر علوم با واگذاری روانشناسی بالینی به وزارت بهداشت

در ادامه این جریانات معاون حقوقی و امور مجلس وزارت علوم از مخالفت وزیر علوم با واگذاری روانشناسی بالینی به وزارت بهداشت خبر داد.

دکتر محمد روشن در گفتگو با  مهر درباره واگذاری رشته‌های مرتبط با سلامت از جمله رشته روانشناسی بالینی به وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی گفت: بر اساس اصل اولی، وزارت علوم، تحقیقات و فناوری متولی آموزش عالی در کشور است.

وی ادامه داد: ولی بنا بر اقتضائات و شرایطی که در سالیان پیش در زمینه فراهم کردن نیاز کشور به پزشک و متخصصین در حوزه علوم پزشکی وجود داشت و همچنین بنا بر مصالحی، آموزش های پزشکی از این وزاتخانه جدا شد.

معاون حقوقی و امور مجلس وزارت علوم افزود: برخی آموزش‌ها ممکن است هم در حوزه پزشکی و هم در حوزه آموزش‌های عالی واحدهای درسی و آموزشی داشته باشند که این واحدها در حوزه یکدیگر قرار گیرند.

وی ادامه داد: عقل اقتضای این را دارد که با توجه به میزان واحدها و بستر و خواستگاه هر دانش، درمورد این که این رشته در حوزه وزارت علوم باشد و یا حوزه آموزش پزشکی، ساماندهی‌های لازم انجام شود.

روشن یادآورشد: طبیعی است در برخی دوره‌ها یک شبهاتی پیش می‌آید که یک موضوع و یا یک رشته خاص در حیطه دانشی کدام یک از این دو وزارتخانه است. دستوری که اکنون رئیس جمهور درخصوص رشته‌های مرتبط با سلامت ارایه داده‌اند، دستور درست و صحیحی است و بنیاد تفکیک رشته‌ها نیز منبعث از چنین تلقی است که همه رشته‌های مرتبط با سلامت در وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی متمرکز باشند.

وی افزود: از بدو تفکیک دو وزارتخانه مبناى جداسازى، حیطه‌هاى مدیریتی و مسئولیت بوده است و از منظر عقلایی تصمیم جدید یا خاصی نبوده و کاملاً متناسب با پاسخ درخواست وزیر بهداشت درمان و آموزش پزشکی بوده است و نباید مصادره به مطلوب شود. با روش و موازین علمی مصادیق آن باید به درستی و توسط یک کارشناسی دقیق احصاء و تفکیک شود اما متاسفانه برخی همکاران با تعجیلی که در اعلام این مکاتبه داشتند، ناخواسته باعث سوء تفاهم و برداشت‌هاى ناصواب و ایجاد اضطراب در اعضای هیات علمی، دانشجویان و جامعه روانشناسان شدند.

معاون حقوقی و امور مجلس وزارت علوم تاکید کرد: اما نکته این جا است که در تطبیق این که چه رشته‌ای مرتبط با سلامت است و ضمن ارتباط با سلامت، عمده واحدهای آن از جنس پزشکی یا غیرپزشکی است، باید به صورت مصداقی بررسی‌های لازم صورت گیرد و این که چه رشته ‌ای مصداق سخن رئیس جمهور است این را باید تشکیل جلسه داد و بررسی کرد و به نتیجه رسید.

روشن یادآور شد: تاکید می‌شود مقام عالی وزارت علوم دکتر فرهادی اعتقاد دارد رشته روانشناسی بالینی از گرایش‌های رشته روانشناسی بوده و از جمله رشته‌های علوم انسانی و غیرپزشکی است و حتی برنامه‌های آن در حال حاضر در شورای تحول و ارتقاء علوم انسانی مورد بررسی قرار می‌گیرد تا با شاخص‌های طرح تحول هماهنگ شود.

وی ادامه داد: عناوین دروس و محتوای سرفصل دوره‌های کارشناسی ارشد و دکتری تخصصی در این گرایش، غالباً در زمینه علوم انسانی است چرا که موضوع این رشته با همه پیچیدگی‌های آن انسان است و غلبه ارتباط با علوم پزشکی نیست.

معاون حقوقی و امور مجلس وزارت علوم افزود: از طرفی نگاه تک بعدی به انسان از زاویه زیست‌پزشکی با تعریف انسان به عنوان موجودی زیستی، روانی، اجتماعی و معنوی و با رویکردهای جدید روانشناسی هماهنگ نیست. سازمان متولی اعطای مجوز به فعالیت‌های حرفه‌ای به فارغ‌التحصیلان و دانش‌آموختگان این رشته‌ها اکنون سازمان نظام روانشناسی و مشاوره بوده و هیچ ارتباطی با سازمان نظام پزشکی که در حوزه تخصصی پزشکان است ندارد.

وی ادامه داد: علاوه بر آنها خدمات دانش‌آموختگان رشته‌های روانشناسی بالینی غالباً در دانشگاه‌ها، مراکز آموزش عالی، آموزش و پرورش، مراکز نظامی و انتظامی، سازمان‌ها، ادارات، کارخانجات، جامعه، مراکز خدمات روانشناختی و مشاوره و درصد کمی فعالیت در مراکز درمانی است.

روشن افزود: به طور عام برخی از دانشمندان حوزه روانشناسی معتقدند که ۲۵ الی ۳۰ درصد مردم ممکن است اختلالات روانی داشته باشند که از این تعداد تنها ١ تا ۳ درصد نیاز به خدمات بیمارستانی دارند و همان گونه که متخصصین اعلام داشته‌اند ۲۷ درصد دیگر به وسیله خدمات غیربیمارستانی که در این نوع کلینیک‌ها ارایه می‌شود مشکلاتشان حل و فصل می‌شود.

وی یادآورشد: پس نتیجه می‌گیریم که برای ١ تا ۳ درصد نیاز به بیمارستان، هیچ منطقی اقتضاء نمی‌کند که رشته هایی که ۹۷ درصد قرابت با یک حوزه دانشی دیگری دارند به آن حوزه منتقل شوند. وظیفه اصلی دانش‌آموختگان رشته روانشناسی بالینی غالباً فعالیت آموزشی و پژوهشی، پیشگیری در سطح اول و یا در برخی موارد در سطح دوم بوده و در این زمینه خدمات ارائه می‌کنند.

روشن افزود: ما با کمتر بیمارانی مواجه هستیم که نیاز به بستری شدن در مراکز درمانی داشته باشند و برای این درصد کم اگر نیاز باشد، به صورت تیمی متشکل از روانپزشکان، روان پرستاران و مدکاران اجتماعی خدمات ارائه می‌شود.

معاون حقوقی و امور مجلس وزارت علوم خاطر نشان کرد: علاوه بر دلایل بنیادین پیشین که ذکر آن رفت و فارغ از آن اصول بنیادین نکته ساختارى دیگر آن است که، در کشور ۷ دهم درصد از متخصصین در دوره‌های تحصیلات تکمیلی در دانشگاه‌های وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی تربیت می‌شوند، به نظر می‌آید با توجه به تعداد اندک هیات علمی علوم پزشکی که اصلاً قابل مقایسه با جمعیت کثیر روانشناسان مستقر در دانشگاه‌های وزارت علوم نیست این کار منطقی نیست.

روشن افزود: ظرفیت آموزش در علوم پزشکی در رشته‌های روانشناسی کمتر از نیمی از جمعیت شاغلان به تحصیل در دوره‌های کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری روانشناسی است.

وی افزود: این دانشگاه‌ها برای تربیت و آموزش این تعداد دانشجو، استاد، فضای آموزشی، امکانات، آزمایشگاه و سایر ملزومات را فراهم کرده‌اند و تاکنون به خوبی از عهده این وظیفه برآمده‌اند. متقابلاً تعداد دانشگاه‌های وزارت بهداشت درمان و آموزش پرشکی که روانشناسی بالینی تدریس می‌کنند همان طور که اعلام شد بسیار محدود است.

معاون حقوقی و امور مجلس وزارت علوم خاطرنشان کرد: ما امیدواریم در این مورد همان‌گونه که رئیس جمهور اعلام کرد آن چیزی که به واقع با حوزه سلامت مرتبط می‌شود، بدون سوگیری خاص و یا بدون احساسات و بر اساس متد علمی به وزارت بهداشت واگذار شود. این تصمیم باید بین دو وزارتخانه و بر اساس تصمیمی که کمیته مشترکی که مامور به این کار شده اتخاذ می‌کند، احصاء کرده و آن چیزی که به صلاح کشور و حوزه علم و دانش و فناوری است محقق شود.

محتوای رشته‌ها ملاک انتقال به وزارت بهداشت

علاوه بر این، معاون آموزشی وزارت علوم نیز اذعان داشت که از سوى وزارت بهداشت درخواستی براى واگذارى برخی رشته ها ارائه شده، ولی هیچ‌گونه توافقی از سوى وزارت علوم صورت نگرفته است.

مجتبی شریعتی نیاسر در گفتگو با مهر در خصوص واگذاری مسئولیت برخی رشته‌های مشترک میان دو وزارتخانه علوم و بهداشت، از جمله روانشناسی بالینی به وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی گفت: مکاتبه‌ای که وزارت بهداشت با رئیس جمهور داشته و دستوری که رئیس جمهور ابلاغ کرده، فی نفسه مشکلی ندارد، اما آنچه در خبرها آمد که این کار با هماهنگی دو وزارتخانه انجام شده است، این مساله را تکذیب می‌کنم.

معاون آموزشی وزارت علوم با اشاره به هماهنگی دو وزارتخانه علوم و بهداشت در واگذاری رشته روانشناسی بالینی به وزارت بهداشت تأکید کرد: چنین هماهنگی برای واگذاری این رشته به وزارت بهداشت صورت نگرفته است.

معاون آموزشی وزیرعلوم افزود: نفس فرمایش رئیس جمهور ایرادی ندارد که عنوان کرده‌اند، رشته‌های مبتنی بر سلامت در وزارت بهداشت متمرکز شود، منتهی همه این موارد به محتوی درسی مرتبط است. اگر یک رشته‌ای صرفاً یک پسوند سلامت پزشکی و دارویی دارد، لزوماً به این معنی نیست که پس به وزارت بهداشت مرتبط است.

معاون آموزشی وزیر علوم افزود: مهم این است که محتوای یک رشته چگونه تعریف شود، به عبارت دیگر کدام رشته‌ها باید بررسی شود، درهمین راستا وزارت علوم با وزارت بهداشت یک توافقی را در حضور هر دو وزیرعلوم و بهداشت انجام داد و توافق شد که یک کمیته‌ای تشکیل شده و این کمیته دستورالعملی را در رابطه با این که مجری رشته‌های بین رشته‌ای کدام وزارتخانه باشد، تصمیم‌گیری کند.

وی ادامه داد: کمیته مذکور نیز دستورالعملی را در این زمینه تدوین کرد. همچنین براساس آن ۵ مؤلفه را مشخص کرد که این مؤلفه‌ها تعیین‌کننده این مهم هستند که تمرکز یک رشته به کدام وزارتخانه مرتبط می‌شود.

شریعتی نیاسر افزود: اولین مؤلفه در مورد مواد درسی است که مشخص می‌کند تمرکز مواد درسی در حوزه پزشکی است یا غیرپزشکی. مؤلفه دوم، به تمرکز عرصه‌های آموزش عملی می‌پردازد که در حوزه پزشکی بیشتر قرار دارد یا در حوزه غیرپزشکی.

وی ادامه داد: مؤلفه سوم، جایگاه اصلی شغلی فارغ‌التحصیلان رشته را مشخص می‌کند که این فارغ‌التحصیلان در حوزه پزشکی بیشتر مشغول به کار می‌شوند یا غیرپزشکی. مؤلفه بعدی به مرجع صادرکننده مجوز کار فارغ‌التحصیلان آن رشته در جامعه و پنجمین مؤلفه، مداخلات حرفه‌ای را مشخص می‌کند.

معاون آموزشی وزیر علوم افزود: حتما باید محتوای دروس بررسی شود برای همین از نظر من هیچ اتفاق خاصی رخ نداده است. تمام رشته‌هایی که در اختیار وزارت علوم است کماکان جاری است. دانشگاه‌های ما نگرانی نداشته باشند. اگر بنا باشد جابه‌جایی هم صورت گیرد، قاعدتاً در قالب بررسی پنج مؤلفه مذکوری که ذکر شد، انجام خواهد گرفت.

وی افزود: ضمن این که خود شورای تحول هم که متولی رشته‌های علوم انسانی است رسماً مشخص کرده است که رشته‌هایی مانند روانشناسی بالینی و از این دست رشته‌ها از گرایش‌های رشته علوم انسانی بوده و کاملاً غیرپزشکی هستند و هیچ دلیلی ندارد که این رشته‌ها به علوم پزشکی واگذار شود.

معاون آموزشی وزارت علوم یادآور شد: مهم‌ترین نکته‌ای که باید مدنظر قرار داده شود این است ما باید یک ملاک درستی برای این که متولی یک رشته‌ای را مشخص کنیم داشته باشیم، همین طوری نمی‌شود با یک بخشنامه و نامه تمام رشته‌هایی که فرض کنید، پسوند پزشکی، سلامت و غیره دارد را به وزارت بهداشت منتقل کرد، این پسوندها تعیین کننده نبوده بلکه محتوا تعیین کننده است.