گروه دانشگاه خبرگزاری آنا مدتی است که سخن از بازگشت طرح آ.ت.ت( آزمون‌های تحصیلات تکمیلی) در دوره کارشناسی ارشد به میان آمده، این طرح در سال‌های ۸۲ تا ۸۵ در پذیرش دانشجوی کارشناسی ارشد مورد استفاده قرار می‌گرفت که به دلیل اعتراض داوطلبان این آزمون بعد از سه سال اجرا متوقف شد.

نحوه اجرای این طرح این‌گونه بود که داوطلبان بعد از شرکت در کنکور کارشناسی ارشد به میزان سه برابر ظرفیت به دانشگاه‌ها معرفی شده و سپس داوطلبان مجاز برای انجام مصاحبه عملی به دانشگاه‌ها دعوت می‌شدند. در این مدل از پذیرش مصاحبه، نمره زبان و نمره آزمون مطرح بود.

البته مکانیزم واحدی در این طرح برای دانشگاه تعریف نشده بود و براساس اعلام جعفر توفیقی وزیر اسبق علوم، تحقیقات و فناوری اجرای این طرح بر مبنای تفویض اختیار دانشگاه‌ها صورت گرفته بود. تفاوت در مکانیزم‌ها این‌گونه بود که برخی از دانشگاه‌ها مصاحبه انجام داده و برخی هم این اقدام را ملاک عمل قرار نمی‌دادند. آنچنان که فروهر فرزانه عضو هیئت علمی دانشگاه صنعتی شریف در گفتگویی اعلام کرده بود: اساساً در طرح «آ.ت.ت» امتیاز اصلی بر سوابق تحصیلی دانشجو همچون معدل دوره کارشناسی و محل تحصیل دانشجو تعلق می‌گرفت. وی حتی بیان کرده بود: در دانشگاه صنعتی شریف نیز با کسی مصاحبه نمی‌شود بلکه امتیاز اصلی به کارنامه تحصیلی دانشجو، دانشگاه محل تحصیل و نمره تافل یا تولیموی دانشجو داده می‌شود.

منتقدان طرح آ.ت.ت چه می‌گفتند؟

با این وجود منتقدان این طرح بر این باور بودند که طرح مذکور در آزمون نقص ایجاد کرده است زیرا بسیاری از دانشجویان علی‌رغم داشتن رتبه‌های خوب در آزمون به دلیل وجود طرح «آ.ت.ت» در دانشگاه‌های بزرگ پذیرفته نمی‌شدند که این امر نوعی نارضایتی در داوطلبان ایجاد کرده بود. به‌عنوان مثال در طرح «آ.ت.ت» دانشجویان دانشگاه صنعتی شریف نسبت به دانشجویان سایر دانشگاه‌ها امتیاز بالاتری در پذیرش در دانشگاه‌ها داشتند.

عبدالله شفیع‌آبادی معاون آموزشی وقت دانشگاه علامه طباطبایی نیز درباره این طرح گفته بود: فلسفه طرح «آ.ت.ت» در تئوری بسیار مطلوب است ولی به شرطی که شرایط اجرای آن فراهم شود.

وی با بیان اینکه بررسی ویژگی‌های شخصیتی، جسمی و روانی داوطلب برای پذیرش در برخی رشته‌ها از اهمیت بالایی برخوردار است، تصریح کرد: متأسفانه در اجرای طرح «آ.ت.ت» اعمال‌نظرهای فراوانی توسط برخی افراد صورت می‌گرفت، چراکه معیار مشخص و عینی در این رابطه وجود نداشت، به‌گونه‌ای که گاهی اوقات فردی با کسب رتبه‌های اول پس از شرکت در طرح «آ.ت.ت» حتی مردود نیز می‌شد.

معاون آموزشی وقت دانشگاه علامه طباطبایی معتقد بود: طرح «آ.ت.ت» باید در زمانی که شرایط آن فراهم شد، به مرحله اجرا درآید.

شفیع‌آبادی در ادامه تأکید کرده بود: گاهی اوقات متأسفانه نظرات شخصی و غرض‌ورزی‌ها در پذیرش دانشجوی کارشناسی ارشد طی طرح «آ.ت.ت» اعمال می‌شد که این مسئله اثرات خوبی به دنبال ندارد.

وی از وجود سلایق شخصی در اجرای این طرح انتقاد کرده بود و اجرای چنین طرحی را باعث تضییع حقوق داوطلبان می‌دانست. شفیع‌آبادی معتقد بود برای طرح «آ.ت.ت» معیار عینی تعریف نشده و حتی خبر از نمره‌های متفاوت استادان در مصاحبه داده بود.

معاون آموزشی دانشگاه علامه طباطبایی معتقد بود: باید دانشجوی کارشناسی ارشد را از طریق کسب نمره و حدنصاب لازم در آزمون کارشناسی ارشد پذیرش کنیم تا حقی از هیچ فرد ضایع نشود.

طرح آ.ت.ت بعد از سه سال متوقف شد

در پی این انتقادها سرانجام حسین توکلی، معاون وقت سازمان سنجش آموزش کشور خبر از توقف اجرای این طرح بعد از سه سال اجرا داد و درباره علت توقف اجرای این طرح در آن زمان گفت:‌ لغو این طرح هفته گذشته در کمیته آزمون‌های تحصیلات تکمیلی وزارت علوم تصویب و از امسال نیز اجرا می‌شود.

وی با بیان اینکه در طرح «آ.ت.ت» به جز نمره آزمون سوابق علمی داوطلب و مصاحبه نیز ملاک پذیرش دانشجو در دوره تحصیلات تکمیلی محسوب می‌شد، تصریح کرد: سال گذشته انجام مصاحبه در پذیرش دانشجوی کارشناسی ارشد دانشگاه‌ها به دلیل پاره‌ای از مشکلات حذف شد و امسال نیز پس از بررسی و کار کارشناسی به دلیل حجم بالای کار اجرایی در انجام طرح «آ.ت.ت» و مشکلات ایجاد شده برای دانشگاه‌ها، طرح «آ.ت.ت» نیز لغو شد.

وی افزود: بنابراین رشته‌هایی که به‌صورت «آ.ت.ت»‌ پذیرش دانشجوی کارشناسی ارشد داشتند نیز مانند سایر رشته‌ها نسبت به پذیرش دانشجوی کارشناسی ارشد اقدام می‌کنند.

توکلی با بیان اینکه سوابق تحصیلی دانشجویان همچون گذشته در قالب معدل برای پذیرش در مقطع کارشناسی ارشد اعمال می‌شود،‌ تصریح کرد: زبان انگلیسی نیز همچون گذشته مانند درسی از دروس آزمون کارشناسی ارشد در پذیرش دانشجو اعمال خواهد شد.

چه کسانی به دنبال بازگشت آ.ت.ت هستند؟

حال زمزمه بازگشت این طرح از سوی دانشگاه‌های سطح یک کشور به گوش می‌رسد دانشگاه‌هایی که خود براساس قوانین دیگری نظیر قانون پذیرش دانشجویان استعدادهای درخشان بخشی از ظرفیت خود را به این مدل از پذیرش اختصاص داده‌اند. براساس ضوابط این قانون، دانشجویان دوره کارشناسی که جزء ۱۵ درصد برتر دانشگاه‌های سطح یک باشند یا دارای رتبه‌های یک تا سه از دانشگاه‌های مشمول باشند در رشته‌هایی که از طریق آزمون سراسری پذیرش دانشجو دارد به‌صورت مازاد بر ظرفیت و با رعایت کامل مقررات مربوطه پذیرفته می‌شوند. دانشگاه‌های سطح یک تا ۴۰ درصد ظرفیت خود را می‌توانند از استعدادهای درخشان پذیرش کنند.

اکنون پرچم‌دار بازگشت طرح آ.ت.ت معاون آموزشی وزارت علوم است که خود روزی رئیس یکی از دانشگاه‌های سطح یک بوده است. وی درباره بازگشت آ.ت.ت به خبرنگار آنا گفت: اجرای طرح آ.ت.ت تقاضای دانشگاه‌های سطح یک کشور است.

وی ادامه داد: طرح آ.ت.ت مکانیزم خوبی برای پذیرش دانشجو بود و قبلاً هم موفق بوده است. امیدوارم بتوانیم دوباره این طرح را مطرح کنیم البته ممکن است به‌صورت قبل اجرایی نشود و اصلاحاتی در آن صورت گیرد.

معاون آموزش وزارت علوم بیان کرد: بنده به‌عنوان عضوی از آموزش عالی معتقدم که این طرح موفق بوده و می‌تواند بخشی از ورودی‌های کارشناسی ارشد را اصلاح کند.

از سخنان خاکی صدیق این‌گونه به نظر می‌رسد که شاید اجرای این طرح با جدیت در وزارت علوم مطرح باشد چراکه وی درباره مکانیزم اجرایی این طرح گفت: دانشگاه‌هایی که متقاضی اجرای این طرح هستند باید مکانیزم‌های لازم را طراحی کنند و اجرای این طرح برای همه ظرفیت‌های کارشناسی ارشد نخواهد بود.

هوشنگ طالبی رئیس دانشگاه اصفهان هم در تکمیل سخنان معاون آموزشی وزارت علوم به خبرنگار آنا گفت: دانشگاه‌هایی که براساس طرح آ.ت.ت عمل می‌کنند متقاضیان بیشمار نخواهند داشت چراکه دانشجویانی می‌دانند اگر توان لازم را نداشته باشند پذیرش نمی‌شوند به همین دلیل رشد متقاضیان کارشناسی ارشد در سال‌های اخیر مانعی بر سر راه این طرح نخواهد بود.

وی ادامه داد: ورودی دانشجویان کارشناسی ارشد در زمان اجرای این طرح باکیفیت بودند چراکه پذیرش‌ها براساس صلاحیت افراد بود و نه مهارت تست‌زنی. همه می‌دانیم که اکنون بسیاری با مهارت تست‌زنی و نه مهارت علمی در دانشگاه‌ها پذیرش می‌شوند.

رئیس دانشگاه اصفهان با اشاره به انتقادات به این طرح گفت: در زمان اجرای این طرح شائبه‌هایی نظیر سوگیری استادان در زمان مصاحبه مطرح می‌شد که البته غیردقیق بود شاید استثنائاتی وجود داشت ولی قاعده کلی نبود آن چنانکه اکنون در دوره دکتری نیز مصاحبه انجام می‌شود و شائبه‌ای در این زمینه وجود ندارد. حتی اگر این شائبه‌ها را جدی بدانیم خسارت آن از تست‌زنی و کنکور کمتر است.

البته که باید به سمت پذیرش دانشجویان باکیفیت رفت و فقط ملاک نمره نباشد. اما هم‌اکنون پذیرش دانشجو فدای بسیاری از کارهای سلیقه‌ای می‌شود.

این در حالی است که در بیشتر دانشگاه‌های معروف دنیا نظیر هاروارد، استنفورد و غیره، دانشجویان نخبه بورسیه می‌شود و کسانی که با شرایط عادی قصد پذیرش در این دانشگاه‌ها دارند باید برای آنها تقاضانامه ارسال کنند و در آن سوابق علمی و پژوهشی خود را بیاورند و افق آینده خود را توضیح دهند. دانشگاه‌ها برای پذیرش، متقاضیان واجد شرایط را به مصاحبه دعوت می‌کنند و در زمان مصاحبه، داوطلبان باید دلایل متقنی از انتخاب خود ارائه دهند. با این همه به نظر می‌رسد راه پذیرش کیفی دانشجو در بازخوانی دوباره طرح آ.ت.ت نیست به همین دلیل باید از مسئولین امر پرسید که چه دلیلی برای اجرای دوباره این طرح دارند؟