دکتر علی اکبر حق دوست در گفتگو با مهر اظهار داشت: در شورای عالی انقلاب فرهنگی شاید بیش از ۱۰ جلسه در این مورد بحث شد، نتایج طرح‌های تحقیقاتی و نظر خبرگان داخل و خارج کشور در این زمینه صحبت کرده بودند ارائه شد به عنوان یکی از سیاست‌های که می‌تواند بر کنکور تاثیر بگذارد مطلبی آماده شد که متن آخر آن این بود که حداکثر ۳۰ درصد ظرفیت پذیرش پزشکی از کارشناسی اختصاص پیدا کند.

ماده ۸ مصوبه ساماندهی کنکور از دستور کار شورای عالی انقلاب فرهنگی خارج شد

وی افزود: اما بعد از صحبت‌ها و اتفاقاتی که افتاد به نظر رسید این مسئله آنقدر پیچیده و ابعاد مختلف دارد که بهتر است از دستور کار خارج شود و بقیه سیاست‌های مربوط به اصلاح کنکور مصوب شود و این یک ماده باقی بماند تا بیشتر روی آن کار کارشناسی شود و یک تصمیم پخته‌تری گرفته شود. به این ترتیب ماده ۸ مصوبه ساماندهی کنکور از دستور کار شورای عالی انقلاب فرهنگی خارج شد.

معاون وزیر بهداشت با تاکید بر لزوم بررسی بیشتر موضوع پذیرش دانشجوی پزشکی از دوره کارشناسی یادآور شد: گرفتن دانشجوی پزشکی از دوره کارشناسی را از جهات مختلف باید بررسی کنیم یکی از آن جهات اثرش روی کنکور است. آیا می‌تواند رقابت فشرده‌ای که در پذیرش پزشکی وجود دارد را کاهش دهد یا خیر.

وی گفت: عده‌ای اعتقاد دارند با باز کردن یک دریچه جدید که از کارشناسی بعضی از داوطلبان بتوانند وارد رشته پزشکی شوند، فشار بر کنکور را کم می‌کند در مقابل بعضی افراد اعتقاد دارند این پذیرش محدود اثری نخواهد داشت و رقابت کماکان باقی است. آن عده‌ای که فکر می‌کنند تاثیری ندارد حتی می‌گویند پذیرش دانشجوی پزشکی باید ۱۰۰ درصد از کنکور باشد.

حق دوست خاطرنشان کرد: موضوع ابعاد دیگری هم دارد. یکی از آن ابعاد بحث کیفیت است. اینکه آیا کیفیت ورودی کسانی که از دوره کارشناسی می‌آیند و وارد دوره پزشکی می‌شوند متفاوت است. آیا افرادی که با عشق و علاقه و آگاهی بیشتری وارد این دوره می‌شوند با افرادی که با فشار خانواده یا جو محیط وارد این رشته می‌شوند، متفاوت هستند.

وی افزود: این موضوع از سئوالاتی است که مطرح است و بعضی معتقدند که آدم‌هایی که از دوره کارشناسی می آیند، آدم‌های پخته‌تری هستند، با علم و آگاهی بیشتری رشته پزشکی انتخاب کرده‌اند و به همین دلیل پزشکان موفق تری در آینده خواهند شد. استدلالی که کشورهای آمریکای شمالی از آن استفاده می‌کنند نیز همین استدلال است.

پذیرش از دوره کارشناسی عوارض سنگینی دارد و مهمترین عارضه آن طولانی شدن دوره است

معاون آموزشی وزارت بهداشت یادآور شد: اما پذیرش از دوره کارشناسی عوارض سنگینی دارد. مهمترین عارضه آن طولانی شدن دوره است. دوره پزشکی به شدت طولانی می‌شود اگر با همین کوریکولوم فعلی طی شود چهار سال به ۷ سال و نیم فعلی اضافه خواهد شد و یک نفر تا بخواهد پزشک شود باید حدود ۱۱ سال درس بخواند که مدت خیلی طولانی است.

وی خاطرنشان کرد: کشورهایی که از دوره کارشناسی دانشجوی پزشکی می‌گیرند دو تغییر را در خودشان بوجود آوردند. یک اینکه طول دوره را ۴.۵ تا ۵ سال کاهش داده‌اند و دوم اینکه منابع مالی برای آن تامین کردند.

برای پذیرش دانشجوی پزشکی از دوره کارشناسی باید ساختار آموزش پزشکی را تغییر دهیم

حق دوست گفت: مسئله این است که اگر بخواهیم در کشور این کار را انجام دهیم باید به شدت ساختار آموزش پزشکی را تغییر دهیم و با ساختار فعلی کوتاه کردن طول دوره برای دانشگاه‌های علوم پزشکی کشور غیر ممکن است. خیلی از دروسی که دانشجویان اکنون می‌خوانند باید از برنامه آموزشی خارج شود که حتماً عوارضی خواهد داشت.

وی گفت: از طرف دیگر متاسفانه درصد اعضای هیئت علمی تمام وقت جغرافیایی ما در این سال‌ها کاهش پیدا کرده و عملاً بخش‌های آموزشی ما در بعدازظهر و شب‌ها خیلی کم فعال است. جاهایی که طول دوره را توانسته‌اند به شدت کاهش دهند صبح و بعد از ظهر و شب و روزهای تعطیل بخش‌های آموزشی فعال بوده و دانشجویان پزشکی با حجم زیادی از کار تمام چهار سال و نیم را مشغول تحصیل هستند.

معاون وزیر بهداشت اضافه کرد: دوره برای دانشجو و هم برای پیاده کردن آن در سیستم فعلی آموزشی ما بسیار سخت می‌شود و منابع مالی قابل ملاحظه‌ای می‌طلبد که بتوانیم اساتید را تمام وقت جغرافیایی کنیم و تمام مطالباتشان را بدهیم تا این افراد حاضر شوند مطب و کار خارج از دانشگاه شان را تعطیل و فراموش کنند.

«درآمد» راه حل کشورها برای کاهش طول دوره و پذیرش پزشکی از کارشناسی

وی با اشاره به موضوع درآمد در گروه پزشکی، یادآور شد: مسئله دیگر در کشورهایی که طول دوره را کاهش داده‌اند و دانشجوی پزشکی را از دوره کارشناسی می‌پذیرند موضوع درآمد است. ما در کشور حق الزحمه ای که به دستیاران می‌دهیم بسیار ناچیز است و شاید از کف حقوق تعیین شده هم پایین‌تر است. با حدود ۴ تا ۴.۵ میلیون حداکثر حقوق انتظار داریم دستیار ۱۲ شب کشیک بدهد و روزهای غیر کشیک هم تا بعد از ظهر کار کند و درس‌های سنگین هم بخواند.

حق دوست افزود: برای این ترن‌ها اوضاع از این هم بدتر است و عملاً این ترن‌ها هیچ درآمدی ندارند. دانشجویان پزشکی قبل از دوره اینترنی هم هیچ حق الزحمه ای نمی‌گیرند. در حالی که در خارج از کشور و کشورهایی که دوره پزشکی را کوتاه کردند یک درآمد حداقلی برای دانشجویان پزشکی در نظر می‌گیرند تا دانشجو فکر نکند که حتماً باید فارغ التحصیل شود تازه وارد زندگی اجتماعی شود در طول دوره هم کار می‌کند، هم خدمت ارائه می‌کند و هم درآمد دارد.

وی گفت: این ترن‌ها و دستیارها در بیمارستان‌های ما نقش پررنگی در ارائه خدمت به مردم دارند ولی در مقابل ما متاسفانه نمی‌توانیم پرداخت حداقلی را به آنها داشته باشیم. اگر قرار باشد دوره کوتاه شود یکی از پیش نیازهای که باید دیده شود منابع مالی است.

معاون آموزشی وزارت بهداشت عدم تناسب برنامه در دانشگاه‌ها را از دیگر موانع این سیستم برشمرد و گفت: یکی دیگر از موانعی که پیاده سازی دوره جدید را در کشور ما دشوار می‌کند این است که پیاده سازی برنامه پذیرش پزشکی از کارشناسی، شاید در دانشگاه‌های بزرگ مقدور باشد اما در دانشگاه‌های کوچک و متوسط که زیرساخت‌های آموزشی محدود تر است کار بسیار دشوارتر است. اینکه ما بخواهیم موازی هم از دیپلم و هم از کارشناسی دانشجوی پزشکی بگیریم و در دانشگاه‌های علوم پزشکی هر دو مسیر را جلو ببریم آسیب بسیار جدی ایجاد می‌شود.

وی گفت: یک نگاه این است که اگر این طور است برخی از دانشگاه‌ها سیستم پذیرش از کارشناسی را انتخاب کنند و برخی دیگر از دانشگاه‌ها از دیپلم دانشجو بگیرند در این صورت ما مجبوریم دانشگاه‌های بزرگ کشور را زیر بار پذیرش از کارشناسی ببریم.

پیاده سازی برنامه پذیرش پزشکی از کارشناسی شاگردان اول کنکور را بی نصیب می‌گذارد

حق دوست تاکید کرد: اتفاق بدی که در این زمینه می‌افتد این است که شاگردان اول کنکور یعنی تاپ ترین بچه‌های مملکت، امکان ادامه تحصیل در دانشگاه‌های بزرگ کشور را از دست خواهند داد و این موضوع آسیب جدی دیگری هم برای دانشگاه هم برای دانشجو ایجاد خواهد کرد. منبع تغذیه دانشگاه‌های بزرگ بچه‌های شاگرد اول، تیز هوش و استعداد درخشان هستند و هم شاگرد اول‌ها سرخورده می‌شوند و وقتی می‌بینند با این همه تلاش شاگرد اول کنکور شده‌اند با این حال نمی‌توانند در رشته پزشکی دانشگاه‌های بزرگ تحصیل کنند.

وی گفت: دهها مشکل کوچک و بزرگ در این مسیر وجود دارد که نشان می‌دهد تصمیم گیری آن‌قدر در این مسیر پیچیده‌ای است که نمی‌توان یک شبه برای آن تصمیم گرفت بلکه باید با تدبیر، تدریجی و قدم به قدم جلو رفت و اگر نیاز باشد اصلاحاتی در این زمینه انجام دهیم.

معاون وزیر بهداشت اظهار داشت: البته گروهی از بزرگان کشور هم اعتقاد دارند اصلاً ضرورتی به تغییر نیست. این سیستم پذیرش از کنکور در ایران جا افتاده است. مدل‌های تربیت پزشک در دنیا بسیار متنوع است تقریباً کمتر کشوری با کشور دیگری یکسان است. ما در این مدل موفق بودیم و پزشکانی که در این دوره‌ها تربیت شده‌اند پزشکان موفقی بودند و به خوبی خدمات ارائه می‌کنند.

وی گفت: موافقان شرایط فعلی می‌گویند هر چقدر دوره پزشکی کوتاه‌تر باشد و دانشجو ۶ ماه هم زودتر فارغ التحصیل شود به نفع مناطق محروم که نیاز وافر به این فارغ‌التحصیلان دارد، خواهد بود. ضمن اینکه تا الان این مدل خوب جواب داده است و نیازی به تغییر نیست، مشکل کنکور را باید از مسیر دیگری حل کرد.

اگر جاذبه بقیه رشته‌ها کم شده نباید روال پزشکی را بهم زد

حق دوست اضافه کرد: اگر جاذبه بقیه رشته‌ها کم شده و دانش آموزان فکر می‌کنند آینده شغلی در بقیه رشته‌ها ندارند اشکال از بقیه رشته‌ها و شغل آفرینی در آنها است. ما باید جاذبه آن رشته‌ها را به انحاء مختلف بالا ببریم و تدابیر مختلف به کار بگیریم تا مشکل کنکور حل شود. مشکل کنکور را با به هم زدن روال پزشکی که خوب هم جواب داده است نباید حل کرد.

وی در خصوص سند برآورد نیروی انسانی در وزارت بهداشت گفت: ظرفیت مجزا از پذیرش دوره کارشناسی است. پذیرش از دوره کارشناسی فعلاً از دستور کار خارج شده است تا در مورد آن کار کارشناسی صورت گیرد.

معاون وزیر بهداشت یادآور شد: افرادی هستند که معتقدند ظرفیت رشته پزشکی باید به شدت افزایش پیدا کند. سند برآورد نیروی انسانی انجام شده و ما محاسبات را داریم و چند سال است که بر اساس آن حرکت می‌کنیم. این افراد عنوان کنند که شاید بنا بر برخی ملاحظات محاسبات برآورد نیروی انسانی دقیق نباشد.

وزارت بهداشت در موضوع افزایش ظرفیت پزشکی بر اساس سند نیروی انسانی عمل می‌کند

وی گفت: ما به عنوان وزارت بهداشت این موضوع را مطرح کردیم که دو راه برای بررسی سند وجود دارد. یا یک تیم به صورت مستقل عیناً برآورد نیروی انسانی مورد نیاز برای گروه علوم پزشکی را محاسبه کند که دو خروجی درباره محاسبات داشته باشیم و قابل مقایسه و بحث باشد یا تیم مستقلی از شورای عالی انقلاب فرهنگی و خارج از وزارت بهداشت بیاید محاسبات ما را ببیند و اگر ایرادی در آن می‌بینند مطرح کرده و بحث علمی می‌شود که راه حل دوم پذیرفته شد.

حق دوست گفت: گروه مستقلی انتخاب شد، جلسات متعددی داشتیم، محاسبات را دیدند و نظراتی داشتند ولی با کلیت کاملاً موافق بودند. حدود سه ماه است که این گزارش در نوبت جلسات قرار می‌گیرد تا ارائه شود و بتوانیم در مورد ظرفیت به یک توافق برسیم که همه پذیرای آن باشند.

وی اظهار داشت: آن عده که معتقدند ظرفیت باید به شدت بالا برود به یک سری عدد و رقم استناد می‌کنند که از منابع بین المللی مثل سازمان بهداشت جهانی استخراج شده و در آن جایگاه ایران از نظر سرانه پزشک به جمعیت جایگاه خوبی ندارد و متوسط است. ما در پاسخ به این نقد می‌گوییم که وقتی از سازمان‌های مختلف آمار را جمع آوری می‌کنید یک تفاوت قابل ملاحظه بین آنها وجود دارد. همین تفاوت قابل ملاحظه در جایگاه ایران در زمینه سرانه پزشک نشان می‌دهد که این محاسبات به دلایلی پایدار نیستند و اولین و اصلی ترین دلیل آن تعریف است.

برخی از کشورها کسی را پزشک می‌دانند که یک دوره کارشناسی ۴ ساله خوانده و دکترای حرفه‌ای نیست

معاون آموزشی وزارت بهداشت گفت: ما به چه کسی می‌گوییم پزشک؟ در برخی از کشورها که رتبه خیلی بهتری از ایران دارند کسی را پزشک می‌دانند که یک دوره کارشناسی ۴ ساله خوانده و دکترای حرفه‌ای نیست و حتی برخی کشورهای اروپایی دکترای حرفه‌ای را پزشک نمی‌دانند و مقاطع پایین‌تر مانند کارشناسی ارشد (MS) را پزشک می‌دانند. پس تعاریف بسیار متفاوت است و ارتباط صوری این نمودارها با یکدیگر کاملاً واضح است.

وی افزود: در این شرایطی که همه ما به صورت کلی می‌دانیم اینکه سرانه پزشک به جمعیت در سوریه از ایران بیشتر باشد را کسی باور نمی‌کند. اگر یک نمودار یا یک محاسباتی باشد که نشان می‌دهد سرانه پزشک نسبت به جمعیت در سوریه از ایران بهتر است آیا نباید به این محاسبه شک کرد. یکی از دلایلی که ما می‌آوریم که این ارقام و اعداد نباید مبنای تصمیم گیری ملی باشد این است که نمودارها نیاز به تحلیل عمیق دارند و خیلی ساده نمی‌توان به اعداد روی ستون‌ها اکتفا کرد و بر اساس آن قضاوت ملی کرد.

ظرفیت پزشکی در دانشگاه‌های دولتی از حدود ۳۶۰۰ نفر به ۸۳۰۰ رسیده است

حق دوست با اشاره به موضوع افزایش ظرفیت رشته پزشکی خاطرنشان کرد: وزارت بهداشت از سال ۹۲ و ۹۳ تاکنون ظرفیت رشته پزشکی را دو برابر کرده است. این ظرفیت در دانشگاه‌های دولتی از حدود ۳۶۰۰ نفر به ۸۳۰۰ رسیده است. ضمن اینکه بخشی از خارج به داخل تبدیل می‌شوند و دانشگاه آزاد هم پذیرش پزشکی دارد. افزایش ظرفیت پذیرش پزشکی تا فارغ التحصیلان بیرون بیایند بعد از حدود ۷ تا ۸ سال اثر خود را نشان می‌دهد.

وی گفت: ما معتقدیم اثرات افزایش ظرفیتی که بر اساس سند آمایشی صورت گرفت اثرات آن در امسال و سال‌های آینده نشان داده می‌شود. نباید فکر کنیم روند افزایشی خیلی حاد یعنی دو برابر صورت گیرد و ناگهان ۶۰ تا ۷۰ درصد به آن اضافه شود.

آموزش رشته پزشکی واقعاً گرانقیمت است و سرانه واقعی برای آن تعریف نشده است

معاون وزیر بهداشت تاکید کرد: نکته مهم دیگر این است که آموزش رشته پزشکی واقعاً گرانقیمت است. یک دوره پزشکی اگر بخواهد درست دانشجو تربیت کند سرانه بسیار زیادی نیاز دارد اما متاسفانه سرانه‌هایی که به آن تعلق می‌گیرد با رشته‌هایی که نه آزمایشگاه دارند و نه به محیط، فیلد، بیمارستان و تجهیزات نیاز دارند یکسان است.

وی افزود: یک دانشجوی پزشکی وقتی به بیمارستان می‌رود در زمان کرونا، ماسک، گان، دستکش باید استفاده کند حتی در شرایط غیر کرونا هم برای معاینه نیاز به دستکش دارد، وقتی اتاق عمل می‌رود لباس و تجهیزات استفاده می‌کند. وسایل درمانی گران قیمت به دلیل کار زیاد دانشجویان مستعمل می‌شود. این در حالی است که این جزئیات عملاً در سرانه آموزش یک دانشجوی پزشکی دیده نشده است.

برخی بدون ادله واقعی بر طبل افزایش ظرفیت پزشکی می‌کوبند

حق دوست اظهار داشت: وقتی منابع مالی از یک طرف داده نشده است که ظرفیت افزایش یابد و از سوی دیگر ما فکر می‌کنیم محاسباتمان دقیق بوده و از آن به شدت دفاع می‌کنیم باید نگاه دقیق‌تری به افزایش ظرفیت وجود داشته باشد. ما هم قبول داشتیم که باید ظرفیت را افزایش دهیم و قبل از اینکه بخواهند به ما اینقدر فشار بیاورند، به صورت خود آگاهانه ظرفیت را افزایش داده‌ایم و معتقدیم اثرات آن هم یکی دو سال آینده نشان داده می‌شود.

وی اظهار داشت: وقتی این نکات را کنار هم می‌گذاریم می‌بینیم که برخی همکاران در شورای عالی انقلاب فرهنگی قبل از اینکه ادله را خیلی خوب و دقیق ببینند و تحلیل گروه خبرگان مستقل درباره محاسبات وزارت بهداشت را بشوند و موضوع به بحث گذاشته شود، کماکان به شدت بر طبل افزایش ظرفیت می‌کوبند.