در سال‌های قبل موضوع محرومیت از کنکور ارشد جدی بود. به همین علت برخی داوطلبان با این سوالات مواجه می‌شدند که  اگر ارشد روزانه قبول شوند و نروند، چه اتفاقی میفتد؟ و یا این که اگر ارشد شبانه قبول بشویم اما نرویم چه می‌شود؟

ماجرای محرومیت از کنکور ارشد سال بعد چیست؟

یکی از مشکلاتی که وزارت علوم همیشه با آن مواجه بوده این است که برخی از افراد علیرغم انتخاب رشته و قبولی در یک کدرشته، از ثبت نام و ادامه تحصیل در آن کدرشته محل منصرف می‌شوند و به بیان ساده‌تر در کدمحل قبولی خود ثبت نام نمی‌کنند. این موضوع باعث خالی ماندن آن کدرشته می‌شود و برنامه‌ریزی های دانشگاه محل قبولی را تا حدی به هم می‌زند.

بهترین راه حلی که وزارت علوم و سازمان سنجش برای این مشکل پیدا کرده بودند جلوگیری از رخ دادن آن بود؛ یعنی وزارت علوم تلاش کرد با اعمال یک جریمه سنگین از رخ دادن این اتفاق جلوگیری کند. این جریمه سنگین چیزی نبود جز محرومیت از شرکت در آزمون کارشناسی ارشد.

جریمه ای که برای داوطلبان پذیرفته شده‌ای که در محل قبولی خود ثبت نام نمی کردند و یا بعد از ثبت نام انصراف می‌دادند این بود که از شرکت در آزمون کارشناسی ارشد سال بعد هم محروم بودند. با کمی حساب و کتاب متوجه می‌شویم که این یعنی داوطلب انصراف‌داده نسبت به داوطلبی که ثبت نام خود را انجام می‌دهد، دو سال عقب می‌افتد. همین جریمه سنگین تا حد زیادی از این اتفاق جلوگیری می‌کرد.

محرومیت پذیرفته شدگان چه مشکلی داشت؟

در اولین برخورد، بسیاری از داوطلبان معتقد بودند که این محرومیت، آزادی عمل آنها را محدود می‌کند. به عقیده این افراد، داوطلب باید به راحتی و بدون دغدغه انتخاب رشته خود را انجام دهد و پس از قبولی در مورد ثبت نام یا عدم ثبت نام خود تصمیم بگیرد. استدلال آنها هم این بود که داوطلب نمی‌تواند وضعیت تمام گزینه‌های پیش روی خود را بررسی کند و با توجه به این که در بسیاری مواقع، حدس زدن محل قبولی هم کار ساده‌ای نیست، امکان تمرکز روی چند کدرشته محل محدود نیز وجود ندارد. از این رو باید ابتدا مشخص شود که محل قبولی کجاست و بعد در مورد ثبت نام یا عدم ثبت نام تصمیم گیری کرد. اما جالب است بدانید که این مشکل اصلی این مسئله نبود!

قربانیان اصلی محرومیت پذیرفته شدگان کارشناسی ارشد، دانشجویانی بودند که علی رغم قبولی در کنکور کارشناسی ارشد، موفق به پایان تحصیلات خود نمی‌شدند. دانشجویان سال آخر کارشناسی، گاهی با یک مشکل پیش‌بینی نشده مواجه می‌شدند؛ به طور مثال در ترم تابستان، نمره قبولی یکی از دروس خود را به دست نمی‌آوردند. همین مسئله مانع آنها از ثبت نام در دوره کارشناسی ارشد بود و در نتیجه مشمول پذیرفته‌شدگان ثبت‌نام نکرده بودند و از کنکور سال بعد هم محروم می‌شدند. مشکل زمانی بیشتر خودنمایی می‌کرد که مثلا نمره ترم تابستان دانشجو، بعد از انتشار نتایج آزمون کارشناسی ارشد اعلام می‌شد.

اگر ارشد دانشگاه دولتی قبول شویم و نرویم چه میشود؟

خوب این است که قانون محرومیت افرادی که در کنکور کارشناسی ارشد قبول می‌شدند و ثبت نام نمی‌کردند لغو شده است و دیگر هیچ داوطلبی برای این مسئله، از آزمون کارشناسی ارشد سال بعد محروم نمی‌شود.

اگر دانشگاه دولتی قبول شویم و نرویم و حتی ثبت نام نکنیم، باز هم شامل محرومیت خواهیم شد؟

در گذشته که قانون محرومیت از ثبت نام کنکور ارشد سال بعد وجود داشت، فرقی نداشت که در دانشگاه ثبت نام کنید یا نکنید. به هر حال از کنکور ارشد سال بعد محروم می‌شدید. اما این قانون در حال حاضر لغو شده است.

آیا دانشجویان قبولی شبانه هم مشمول محرومیت از شرکت در آزمون کارشناسی ارشد سال بعد می‌شوند؟

خیر. قانون محرومیت از ثبت نام آزمون کارشناسی ارشد سال بعد، تنها مختص پذیرفته شدگان دوره‌های روزانه بود و قبولی‌های دوره‌های شبانه، دانشگاه آزاد اسلامی، غیرانتفاعی و پیام نور مشمول این محرومیت نبودند.

به عبارت دیگر، اگر فردی در یکی از دوره‌های غیرروزانه آزمون کارشناسی ارشد (مانند یک کدرشته محل شبانه) پذیرفته می‌شد و بعد از قبولی، ثبت نام نمی‌کرد، دچار هیچ محرومیتی نمی‌شد و می‌توانست مجددا در کنکور ارشد سال بعد هم شرکت کند.

اگر ارشد دانشگاه آزاد قبول شویم و نرویم چه می شود؟

حتی در گذشته هم که قانون محرومیت از ثبت نام وجود داشت، پذیرفته شدگان دانشگاه آزاد مشمول این قانون نبودند و محرومیتی برای آنها تعریف نشده بود.

از چه سالی محرومیت قبولی‌های ارشد لغو شد؟

در سالهای اخیر بسیاری از داوطلبان به این جریمه سنگین اعتراض داشتند و آن را عادلانه نمی‌دانستند. در این بین برخی داوطلبان هم مشمول این محرومیت شده بودند که این قضیه را قبول نداشتند. تعدادی از این داوطلبان، بابت این محرومیت، به دیوان عدالت اداری شکایت کردند و خواستار لغو آن شدند. دیوان عدالت اداری، پس از شکایت این داوطلبان، به مسئله ورود کرد و حکم داد که حق با داوطلب است و سازمان سنجش (و وزات علوم) حق محروم کردن داوطلب از آزمون سال بعد را ندارد. البته حکم دیوان عدالت اداری این گونه نیست که به صورت قانون ابلاغ شود، بلکه برای لغو محرومیت هر داوطلب لازم بود که او هم به دیوان شکایت کند و برای خود حکم بگیرد. اما وقتی داستان این حکم در بین داوطلبان پیچید، بسیاری از داوطلبان به دیوان مراجعه کردند و حکم گرفتند و همین امر باعث شد تا وزارت علوم تصمیم بگیرد که بی خیال این ماجرا شود!

برای اولین بار در دفترچه شماره ۲ کنکور کارشناسی ارشد ۱۴۰۰ بود که بند محرومیت از دفترچه کنکور حذف شد و دیگر سخنی از این جریمه در دفترچه نبود.

گام محکم بعدی در حذف این محرومیت، دفترچه شماره یک کنکور ارشد سال بعد بود. در دفترچه شماره یک آزمون کارشناسی ارشد ۱۴۰۱  به صراحت ذکر شده بود که هیچ خطری پذیرفته شدگانی که در دانشگاه ثبت نام نکنند را تهدید نمی‌کند و داوطلبان می‌توانند با خیال راحت در کنکور شرکت و انتخاب رشته کنند.

این گونه بود که این محرومیت از کنکور کارشناسی ارشد رخت بربست و داوطلبان را با انتخاب آزادانه خود تنها گذاشت.