با انتشار اطلاعیه ثبت‌نام آزمون کارشناسی ارشد ۱۴۰۴، پذیرفته‌شدگان دوره روزانه از شرکت در آزمون بعدی منع شدند.

به گزارش مسترتست، سازمان ملی سنجش با انتشار اطلاعیه ای تأکید کرده است که پذیرفته شدگان دوره های روزانه (رایگان) آزمون کارشناسی ارشد ۱۴۰۳ حق شرکت مجدد در کنکور کارشناسی ارشد ۱۴۰۴ را ندارند و در صورت تمایل می توانند پس از تحمل یک سال محرومیت، در آزمون سال ۱۴۰۵ شرکت کنند؛ محدودیتی که به نظر می رسد شامل پذیرفته شدگان دکتری روزانه ۱۴۰۳ نیز خواهد شد.

داستان از کجا شروع شد؟

این اطلاعیه حاصل مصوبه اخیر شورای عالی فرهنگی است (دانلود مصوبه) که در تاریخ سوم مهرماه سال جاری به تصویب رسیده است. این مصوبه را می توان یک تصمیم گیری عجولانه در دولت جدید دانست که برای خاموش کردن اعتراضات داوطلبان کنکور سراسری و جلوگیری از اعتراضات مشابه در سالهای آینده به تصویب رسیده است و به صورت کاملا غیرکارشناسی به همه آزمون های سراسری تعمیم داده شده است.

آغاز ماجرا از آن جا بود که مصوب شد نمرات کنکور سراسری در پذیرش دوره کارشناسی تا دو سال معتبر خواهد بود و هر نمره ای که فرد در یکی از کنکورها بگیرد (دو آزمون در هر سال برگزار می شود) در پذیرش همان سال و سال آینده دانشگاه ها ملاک عمل خواهد بود. به زبان ساده تر اگر شما پذیرش دانشگاه برای دو سال بعد را مد نظر داشته باشید، می توانید شانس خود را در چهار بار برگزاری کنکور امتحان کنید و بهترین نتیجه شما مبنای قبولی شما قرار خواهد گرفت.

این نوع برگزاری کنکور از سال ۱۴۰۲ آغاز شد و آزمون ۱۴۰۳ اولین محک واقعی آن بود. اما مشکل چگونه سر بیرون آورد؟ به اعتقاد بسیاری از کارشناسان، چراغ کنکور و کلاسهای کنکور را در سالهای اخیر رشته های پزشکی، داروسازی، دندانپزشکی و تا حدی بینایی سنجی، شنوایی سنجی، پرستاری و نظایر آن روشن نگه داشته است و در رشته های دیگر رقابت کاملا منطقی و آرام است.

داوطلبان رشته هایی که ذکر کردیم و از این به بعد به آنها رشته های پرطرفدار تجربی می گوییم، قانون جدید را به عنوان فرصت ویژه ای برای خود در نظر گرفتند و با وجود قبولی در کد رشته های دیگر ورودی ۱۴۰۲، تلاش خود را برای کسب قبولی بهتر در آزمون ۱۴۰۳ ادامه دادند. به طور مثال پذیرفته شدگان دوره های پزشکی دانشگاه آزاد اسلامی، با اطمینان از این که رتبه خوب سال قبل آنها ممکن است با افزایش ظرفیت در کنکور بعدی همراه شود و باعث قبولی در دانشگاه های دولتی شود، همچنان مطالعات خود را هم ادامه دادند و در آزمون ۱۴۰۳ هم شرکت کردند.

مسئولان امر زمانی متوجه مشکل شدند که زمان انتخاب رشته فرا رسیده بودند و یادشان آمد که با این رقابت فشرده، تقریبا نیمی از ظرفیت های امسال به رتبه های نسبتا برتر سال قبل اختصاص می یابد و داوطلبان امسال احساس خواهند کرد که ظرفیت نصف شده است، چاره عجیبی اندیشیدند و گفتند که رتبه های برتر سال قبل اجازه شرکت در کنکور امسال را ندارند و تلاش کردند جدی ترین داوطلبان کنکور را از گردونه رقابت حذف کنند. طبیعی بود کسانی که دست کم دو سال از زندگی خود را به کنکور اختصاص داده اند با یک مصوبه بی پایه کنار نروند و شروع به اعتراض کنند. اعتراضات از فضای مجازی شروع شد و با بی توجهی مسئولین به تجمع داوطلبان منجر شد.

اینجا بود که آن جلسه کذایی شورای عالی انقلاب فرهنگی برگزار شد و آن مصوبه را لغو کرد و به همه اجازه شرکت داد و بعد هم تصویب کرد که از سال آینده پذیرفته شدگان آن رشته های پرطرفدار حق شرکت مجدد در کنکور سال بعد را ندارند. تا این جای کار قانون قبلی وصله کاری شده بود اما متأسفانه یک وصله ناجور هم به کنکور زده شد و آن ممنوعیت شرکت پذیرفته شدگان دوره های روزانه در تمام! کنکورهای سراسری بعدی بود.

این در حالی است که آزمون های سراسری در مقاطع دیگر نظیر کارشناسی ارشد و دکتری شرایطی کاملا متفاوت با آزمون سراسری دوره کارشناسی دارند و اصولا نیازی به تصویب چنین محدودیت هایی ندارند.

نکته جالب توجه این که در همان کنکور سراسری هم تنها همان رشته های پرطرفدار تجربی این مشکل را دارند و رشته های دیگر نیازی به این محدودیت ها ندارند و بالاتر از آن هم این که حتی همان رشته های پرطرفدار هم قبلا این مشکل را نداشتند و بعد از دوساله شدن تأثیر آزمون ها بود که این مشکل پیش آمد، وضعیتی که در هیچ یک از کنکور های مقاطع بعد وجود ندارد.

آیا محدودیت پذیرفته شدگان دوره های روزانه در آزمون سال بعد لازم است؟

شاید در نگاه اول به نظر برسد که محرومیت پذیرفته شدگان دوره های روزانه از شرکت در کنکور سال آینده، کاری منطقی و عادلانه به نظر برسد. بسیاری معتقدند که پذیرفته‌شدگان کنکور که ثبت نام نهایی نمی‌کنند، یک ظرفیت پذیرش را هدر می دهند و مستحق چنین مجازاتی هستند. گرچه این مسئله برای برخی داوطلبان صدق می کند، واقعیت این است که در بسیاری مواقع، داوطلب عمدی در عدم ثبت نام در محل قبولی ندارد.

به طور مثال گاهی داوطلبان پس از قبولی متوجه می شوند که در زمان انتخاب رشته، کد رشته مورد نظر خود را به اشتباه انتخاب کرده اند و این محل قبولی، به هیچ وجه مد نظر آن ها نبوده است.

یا به عنوان مثال رایج دیگر، عدم کسب نمره قبولی در امتحانات دانشگاه و فارغ التحصیل نشدن در زمان مقرر مشکلی است که در زمان وجود قانون محرومیت، استرس زیادی برای داوطلبان داشت؛ به ویژه که نمرات امتحانات گاهی پس از نتایج کنکور اعلام می شود. به پایان نرسیدن پایان‌نامه و عدم تأیید آن از سوی استاد راهنما یا داوران جلسه دفاع هم مشکل دیگری است که رویای فارغ التحصیلی در زمان مقرر را به باد می دهد.

داوطلبان بسیاری هر ساله با شرایطی این چنین مواجه می شدند و با مراجعه به سازمان سنجش و اعلام دلایل خود تلاش می کردند مجوز حضور مجدد در کنکور آینده را بگیرند. فرآیندی که ماه‌ها طول می کشید و استرس عدم پذیرش آن از سوی سازمان سنجش، زمان زیادی را از داوطلب می گرفت. ضمن آن که خود سازمان سنجش هم مجبور بود چنین درخواست هایی را دریافت و بررسی و اعلام نظر کند و همین مسئله بار کاری مضاعفی برای این سازمان در پی داشت.

از سوی دیگر، عدم ثبت نام در محل قبولی یک روند ثابت دارد و سازمان سنجش می تواند با یک بررسی ساده آماری متوجه شود که دقیقا چند درصد از پذیرش های هر کد رشته، ثبت نام نهایی خود را انجام می دهند و به این ترتیب تعداد بیشتری را به عنوان قبولی آن کد رشته معرفی کند؛ کاری که این چند سال هم انجام شد و از ایجاد صندلی خالی در ظرفیت ها جلوگیری می کرد. 

با توجه به همه این مسائل می توان متوجه شد که محروم کردن داوطلبان روزانه در آزمون های تحصیلات تکمیلی، ضرورت خاصی ندارد و نباید با همه آزمون ها به یک شکل برخورد کرد.

آیا اعمال این مصوبه از سال جاری قانونی است؟

تا اینجای مطلب بررسی کردیم که آیا اصلا خود قانون ضروری است یا خیر، اما یک موضوع مهم دیگر این است که با فرض مفید بودن این قانون، آیا می توان آن را از همین امسال اجرایی کرد؟ پاسخ به این سوال قطعا خیر است. دلایل زیادی برای این مسئله وجود دارد که در ادامه به آن ها خواهیم پرداخت.

۱- انتخاب رشته غیرواقعی داوطلبان

بسیاری از داوطلبان آزمون ۱۴۰۳، با توجه به رویه سالهای اخیر و مطالب مندرج در دفترچه کنکور، علی رغم عدم تمایل به ثبت نام در برخی کدرشته ها، انتخاب رشته خود را انجام داده بودند تا بدانند با رتبه خود چه محلی قبول خواهند شد. این کار گرچه کار مناسبی به نظر نمی رسد اما واقعیت این است که صورت پذیرفته و باعث شده تا تعداد پذیرفته شدگان ثبت نام نکرده، چندان هم کم نباشد.

۲- مشکلات پیش بینی نشده داوطلبان کنکور ۱۴۰۳

همان طور که گفته شد در بسیاری از مواقع داوطلبان عمدی در ثبت نام نکردن ندارند و مشکلاتی نظیر عدم قبولی در امتحانات، باعث این مسئله شده است. قطعا در صورت اجرای این مصوبه از سال آینده، دانشجویان دقت بیشتری در این مسئله خواهند داشت اما وجود تعداد زیادی از داوطلبان کنکور ۱۴۰۳ که با این مسئله روبرو هستند طبیعی است.

۳-حذف نخبگان از فرآیند پذیرش

داوطلبانی که در دوره های روزانه قبول شده‌اند به طور معمول رتبه‌های برتر آزمون هستند و حذف یکباره چنین افرادی از چرخه آزمون، نتایج خوبی برای کشور در پی نخواهد داشت.

۴- زمان نامناسب اعلام قانون جدید

مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی در حالی تکلیف داوطلبان سال آینده کنکور کارشناسی را مشخص می کرد که هنوز انتخاب رشته خود را انجام نداده بودند و مخاطب آن داوطلبان سال آینده کنکور کارشناسی بود اما در مورد کنکور کارشناسی ارشد و دکتری وضعیت این طور نیست و این داوطلبان حتی نتایج خود را هم دریافت کرده بودند و بالاتر از آن، حتی فرصت ثبت نام محل قبولی آن ها نیز گذشته بود. به بیان دیگر اگر بخواهیم همان زمان بندی کنکور کارشناسی را برای کنکورهای تحصیلات تکمیلی در نظر بگیریم، باید آن را از کنکور ۱۴۰۵ اعمال کرد.

از این رو به نظر می رسد اعمال این مصوبه در کنکور سال جاری ارشد و دکتری، تنها منجر به اعتراضات گسترده داوطلبان خواهد شد و شدنی نخواهد بود.